Zapadły niedawno wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma przełomowe znaczenie dla frankowiczów, którzy zawarli umowy kredytowe zawierające postanowienia niedopuszczalne z punktu widzenia obowiązującego prawa – tzw. klauzule abuzywne. Na jego mocy bowiem banki nie będą mogły domagać się od nich zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z udostępnionego im kapitału.
Co to jest kredyt frankowy?
Kredyty frankowe to nazwa kredytów bankowych, ściśle powiązanych z walutą franka szwajcarskiego.
Ich cechą charakterystyczną było to, że raty kredytu, ustalone w zawartej umowie kredytowej w postaci harmonogramu jego spłaty, zależały od kursu tej waluty w danym dniu. Powodowało to, że wraz ze wzrostem wartości franka szwajcarskiego, gwałtownie rosła wysokość należnych bankowi rat.
Kredytobiorcy, którzy zawarli tego rodzaju umowy, zaczęli występować do Sądów z powództwami o stwierdzenie ich nieważności z uwagi na fakt, iż zawierały one tzw. klauzule abuzywne, których stosowanie jest zabronione przez przepisy obowiązującego prawa.
Przełomowe znaczenie w zakresie kredytów frankowych miał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019 roku (V CSK 382/18, LEX nr 2771344). W tym właśnie orzeczeniu, po raz pierwszy uznał on, że wadliwy mechanizm indeksacji, może prowadzić do nieważności całej umowy kredytowej.
Jakie skutki powoduje unieważnienie umowy kredytu frankowego?
Wskutek unieważnienia umowy kredytu frankowego, przestaje ona obowiązywać tak, jak gdyby nigdy nie została zawarta i nie funkcjonowała w obrocie prawnym. Tym samym, nie wywołuje ona żadnych skutków prawnych.
Powoduje to, że pomiędzy stronami takiej umowy, a więc kredytobiorcą oraz kredytodawcą, konieczne jest przeprowadzenie odpowiedniego rozliczenia z jej tytułu. Polega ono na dokonaniu odpowiednich potrąceń tego, co wzajemnie one sobie uprzednio świadczyły.
Oznacza to, że:
- kredytodawca, czyli bank, ma obowiązek zwrotu na rzecz kredytobiorcy wszelkich pobranych od niego opłat związanych z udzieleniem i spłatą zobowiązania kredytowego, w tym odsetek oraz prowizji,
- dłużnik musi niezwłocznie dokonać zwrotu całej nominalnej kwoty otrzymanego kredytu na rzecz banku.
Musisz wiedzieć, że wobec coraz częstszych wyroków unieważniających umowy kredytów frankowych, banki zaczęły wytaczać przeciwko frankowiczom powództwa o zapłatę.
Przyjęły one stanowisko, że kredytobiorca w wypadku, gdy następuje unieważnienie kredytu frankowego, zobowiązany jest do zapłaty na ich rzecz wynagrodzenia z tego tytułu, iż korzystał z udostępnionego przez nie kapitału.
Podstawą prawną tego rodzaju pozwów są, jak wskazują banki, przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, w szczególności art. 405 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym – kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Najnowszy wyrok TSUE
15 czerwca 2023 roku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie o sygn. akt C-520/21. Ma on przełomowe znaczenie dla kwestii wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z kapitału kredytowego udostępnionego przez banki swoim klientom. Orzeczenie to rozstrzygnęło, czy banki mają prawo występować z tego rodzaju roszczeniem, wskazując jednoznacznie, iż tego rodzaju uprawnienie im nie przysługuje.
TSUE stwierdził w nim, iż „Prawo Unii nie stoi na przeszkodzie temu, by w przypadku uznania umowy kredytu hipotecznego zawierającej nieuczciwe warunki za nieważną, konsumenci żądali od banku rekompensaty wykraczającej poza zwrot zapłaconych rat miesięcznych.
Prawo to stoi natomiast na przeszkodzie temu, by banki dochodziły podobnych roszczeń względem konsumentów. Ewentualne uznanie umowy kredytu hipotecznego za nieważną jest skutkiem stosowania nieuczciwych warunków przez Bank. W związku z tym nie można dopuścić ani do tego, by czerpał on korzyści gospodarcze ze swojego niezgodnego z prawem zachowania, ani do tego, by otrzymał odszkodowanie za niedogodności nim wywołane.”
Ponadto, co jest bardzo ważne dla frankowiczów, Trybunał wskazał, iż „Sąd może zarządzić środek tymczasowy w postaci zawieszenia spłaty rat kredytu w trakcie trwania sprawy o ustalenie nieuczciwego charakteru warunków umowy. (…) Odmowa zawieszenia spłaty rat kredytu w ramach środków tymczasowych, może uczynić, przynajmniej w części, nieskutecznym ostateczne orzeczenie do co nieważności umowy. Orzeczenie to nie prowadziłoby bowiem do przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej, w jakiej konsument znajdowałby się w braku nieuczciwej klauzuli, skoro następnie musiałby on wystąpić z kolejnym powództwem o zapłatę kwot uiszczonych, w toku pierwszego procesu na podstawie unieważnionej umowy. Innymi słowy, skutek restytucyjny wyroku stwierdzającego nieważność umowy nie zostałby w pełni osiągnięty. Doszłoby w ten sposób do ograniczenia skuteczności ochrony przewidzianej w dyrektywie UE Nr 93/13″.
Przypomnieć w tym miejscu trzeba, iż art. 7 Dyrektywy Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich przewiduje, że „Państwa Członkowskie zapewniają stosowanie i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami”.
Jeżeli szukasz pomocy w sprawie związanej z kredytem w walucie obcej, wypełnij formularz zgłoszeniowy.
