We współczesnym społeczeństwie zaobserwować możemy wzrost świadomości ludzi, również jako konkretnej jednostki – pacjenta. Praktycznie każdy ma możliwość dostępu do informacji na temat jednostek chorobowych, sposobów ich prawidłowego leczenia. Ludzie poznają, a co za tym idzie, w efekcie również dochodzą, swoich praw. W ostatnim czasie możemy zauważyć wzrost doniesień medialnych na temat błędów medycznych, toczących się procesów.
Czy przysługuje mi odszkodowanie za błąd medyczny?
Kiedy pacjent może rościć świadczenia odszkodowawcze za błąd lekarza? Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego, niezbędnymi przesłankami są:
- szkoda na osobie pacjenta,
- wina lekarza, na którym ciążył obowiązek dołożenia należytej staranności przy zajmowaniu się pacjentem
- istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem się lekarza a wystąpieniem szkody.
W sytuacji, gdy nie zostają spełnione wszystkie przesłanki jednocześnie, nie możemy mówić o odpowiedzialności lekarza z tytułu przeprowadzonego procesu leczenia.
Jednak, gdy choćby w mniemaniu pacjenta, wszystkie powyższe przesłanki zostają spełnione, ma on wówczas dwie drogi dochodzenia należnych mu świadczeń odszkodowawczych. Może złożyć wniosek do Wojewódzkiej Komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych lub wystąpić na drogę sądową – przed sądem powszechnym. Komisja orzeka na wniosek poszkodowanego pacjenta lub, w sytuacji jego śmierci, na wniosek jego spadkobiercy.
Z tytułu jednego zdarzenia medycznego, dotyczącego jednego pacjenta, Komisja może orzec:
- w sytuacji zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta – 100 000 zł;
- w sytuacji śmierci pacjenta – 300 000 zł.
Jeżeli kwota zadośćuczynienia i odszkodowania zostanie zaakceptowana przez pacjenta, droga sądowa przeciwko szpitalowi zostaje zamknięta.
Szkoda
Z tytułu błędu medycznego możemy rozróżnić dwa należne pacjentowi świadczenia: odszkodowanie oraz zadośćuczynienie. Świadczenie tyt. odszkodowania należne jest za wystąpienie szkody majątkowej, np. brak możliwości zarobkowania będący następstwem szkody medycznej, zniszczenie rzeczy pozostawionych w szpitalu. Świadczenie tyt. zadośćuczynienia należne jest z kolei za wystąpienie szkody niemajątkowej, tj. ból, cierpienie, poczucie krzywdy, pogorszenie stanu zdrowia.
Naprawienie każdej z powyższych szkód polega na zrekompensowaniu pacjentowi uszczerbku, który poniósł w jej wyniku, a wysokość świadczenia powinna odpowiadać wysokości szkody.
Wina
Przy stwierdzaniu odpowiedzialności cywilnej lekarza, koniecznym jest jednoczesne wystąpienie dwóch elementów winy: obiektywnego oraz subiektywnego.
Obiektywnym elementem winy jest postępowanie lekarza naruszające zasady wiedzy medycznej Jako takie, nie pociąga za sobą odpowiedzialności cywilnej. Dopiero połączenie go z subiektywnym elementem winy, tj. niezachowaniem należytej ostrożności, pozwala na stwierdzenie odpowiedzialności cywilnej lekarza.
Ponadto, rozróżniamy winę umyślną oraz nieumyślną, a także anonimową. Z ostatnią mamy do czynienia w sytuacji niemożliwości ustalenia bezpośredniego sprawcy szkody w procesie leczenia przez określony zespół placówki leczniczej. Wystarczy wówczas udowodnienie, że winy dopuścił się jeden (lub kilku) członek tego zespołu lekarzy.
Związek przyczynowy
Zgodnie z treścią art. 361 Kodeksu cywilnego „zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła”. Prawo cywilne wymaga zatem, aby między zdarzeniem a szkodą istniał normalny (adekwatny) związek przyczynowy.
Związek przyczynowy w procesach lekarskich nie musi być jednak absolutnie pewny, aby przypisać odpowiedzialność za szkodę medyczną. Wystarczy udowodnić wysoki stopień prawdopodobieństwa faktu, że szkoda wynikła z określonego zdarzenia.
Domniemanie faktyczne uregulowane w art. 231 Kodeksu postępowania cywilnego też łagodzi obowiązek wykazania winy lekarza. Znajduje ono szczególnie zastosowanie w przypadku wszelkiego rodzaju zakażeniach szpitalnych np. żółtaczką. Pacjent w takim przypadku musi wykazać fakt zakażenia oraz przebywania w tym okresie zakażenia w szpitalu, od którego domaga się odszkodowania. Szpital, aby uniknąć odpowiedzialności musi obalić domniemanie faktyczne np. wykazując, że inne okoliczności doprowadziły do powstania zakażenia (np. w przypadku żółtaczki, że w tym samym czasookresie pacjent miał przeprowadzaną operacje w innej placówce leczniczej).
Adwokat Aneta Skalik
